نظریة ادراکات اعتباری و نتایج علمی و عملی آن

نظریة ادراکات اعتباری، در ساختار کلی­اش نظریة جدیدی است که از سوی مفسر کبیر و حکیم مسلمان مرحوم علامه محمد حسین طباطبایی در عرصة مباحث فلسفی قدم نهاده است. آموزه­های مطرح شده در مباحثی از علم منطق  و انسان­شناسی فلسفی قدیم و همچنین منازعاتی که در عرصة علوم بلاغی، کلام و علم اصول فقه رخ داده است، برخی پیش­زمینه­هایی حساس­کننده ذهن آن مرحوم و برخی دیگر مواد خامی برای آن نظریه هستند. این نظریه به ما می­آموزد که آدمیان در تعامل با محیط به ساختن ابزارهایی از جنس اندیشه اقدام می­نمایند. این اندیشه­ها که در هرگونه اقدام عملی فردی و اجتماعی حضور دارند، اشیاء و انسان­های مرتبط با ما را موصوف به عناوین و اوصاف و نسبت­هایی می نمایند که هیچ­کدام واقعیت ندارند. قوانین اخلاقی، حقوقی، اقتصادی، سیاسی همه از این نوع اندیشه­ها هستند. بازشناسی و تشخیص آنها از اندیشه­های حقیقی و شناخت نحوة صحیح تفکر و تحقیق در آنها علاوه بر افزودن بصیرت علمی، به ما خواهد آموخت که در تصمیمات فردی و اجتماعی چگونه بیندیشیم و از چه خطاهایی بپرهیزیم. نوشتار حاضر برگرفته از طرح پژوهشی «ادراکات اعتباری از منظر علامه طباطبائی و تأثیر آن در علم اصول فقه» -انجام یافته در دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب- می باشد.